مجموعه آثار ۱۳
سيــر تحــول قــرآن ۲

ناشر: شركت سهامى انتشار
چاپ اوّل (ويرايش جديد): ۱۳۸۶

۴۷۸ صفحه

كتاب سير تحول قرآن حاصل تحقيق ارزشمند زنده ياد مهندس مهدى بازرگان در دوران زندان و تبعيد به دژ برازجان در سالهاى ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ است. تأليف اوليه اين كتاب در دو بخش «سير تحول لفظى قرآن» و «سيرتحول موضوعى قرآن» ميباشد، و در پايان سال ۱۳۴۴ بانجام رسيد. ليكن تدوين و ترسيم منحنى‌ها و نمودارهاى كتاب، چند سال به درازا كشيد و سرانجام بخش اول كتاب در سال ۱۳۵۱ براى چاپ به شركت سهامى انتشار سپرده شد.

كتاب سير تحول قرآن، كار شگفت و بديع مهندس بازرگان، از چنان عظمتى برخوردار است كه سخن گفتن درباره آن آسان نيست. در اينجا قسمتى از نامه زنده ياد دكتر على شريعتى كه در حوالى ۱۳۴۷ در رابطه با اين كتاب نگاشته است را نقل ميكند:

"... من كشف ايشان را درباره قرآن درست، بى مبالغه، شبيه كار گاليله درباره منظومه و نيوتن درباره جاذبه و پاستور درباره بيمارى ... ميدانم. آنها كليد عملى وحى طبيعى را بدست آورده اند و ايشا ن (بازرگان) كليد عملى وحى الهى را. من آن روز كه ايشان طرح اين كار را بيان ميكردند، دچار يك گيجى و حيرت بى سابقه اى شده بودم و آنچه بر حيرتم مى افزود اين بود كه چطور؟ چرا آقاى مهندس (بازرگان) اين حرف را باين سادگى و لحنى اين چنين عادى بيان ميكنند؟ چطور در ضمن چنين كارى به كار ديگرى هم ميتوانند بينديشند؟ چرا آب را كارى در رديف كارهاى ديگر ميدانند؟ من به همان مقدارى كه آنروز توضيح فرمودند آنچه دستگيرم شد چنان خارق العاده بود كه ناگهان احساس كردم كه به قرآن يك ايمان علمى پيدا كردم. ايمان علمى، همچنان كه به منظومه شمسى يا تركيب آب يا حركت بادها ايمان دارم. يعنى ديدم كه "وحى" است! ديدم!

...من هيچ مسئله اى را نه تنها درباره قرآن بلكه دين و بلكه خدا و اثبات ماوراءالطبيعه و ... همه چيز در رديف آن نمى بينم، اين حادثه اى است در علم مذهب. اين تنها اثبات قرآن و وحى نميكند. اثبات وجود خدا و غيب را ميكند. آن هم اثبات خدا به با زبان عرفان و اخلاق و فلسفه و عقل، نه، با علم، آنهم علوم دقيق و آنهم دقيقترينش رياضى!"

اقتباس از مقدمه كتاب به قلم دكتر على شريعتى

برخی از تيترهای كتاب عبارتند از:

• پيش گفتار

• سير تحول موضوعى قرآن

• سير تحول محتوائى قرآن

• جمله شناسى قرآن

• ضمائم (پاسخ به شبهات)

• فهرست آيات

• نمايه فارسى

• نمايه انگليسى و فرانسه

• خلاصه سير تحول لفظى و موضوعى قرآن به زبان عربى

• خلاصه سير تحول لفظى و موضوعى قرآن به زبان فرانسه